Τα Χριστούγεννα θεωρούνται η πιο γλυκιά εποχή του χρόνου. Ξεχωρίζουν για την λαμπερή και ζεστή ατμόσφαιρά τους και τις εορταστικές τους εκδηλώσεις. Ταυτόχρονα είναι από εκείνες τις γιορτές του χρόνου, οι οποίες συνοδεύονται από ποικιλία εθίμων σε όλες τις περιοχές της χώρας μας. Παραδοσιακό έθιμο των εορτών αποτελεί η παρασκευή ιδιαίτερων γλυκισμάτων. Ως εκ τούτου, όλα τα σπίτια τις ημέρες των εορτών είναι σίγουρο πως θα έχουν, εάν όχι, ποικιλία εδεσμάτων, τουλάχιστον κάτι «για το καλό». Αυτό σημαίνει ότι, σχεδόν, όλοι μας θα γίνουμε «εν μέρει» περισσότερο ευάλωτοι στους γιορτινούς γλυκούς πειρασμούς.

Παρόλα αυτά, με σωστές επιλογές και κατάλληλους χειρισμούς υπάρχει τρόπος, έτσι ώστε να μην προβούμε σε υπερβολές, οι οποίες οδηγούν σε αύξηση του σωματικού βάρους κατά την εορταστική περίοδο.

Ακολούθως, σας παραθέτουμε συνοπτική θρεπτική ανάλυση ορισμένων εκ των δημοφιλέστερων Χριστουγεννιάτικων γλυκισμάτων, έτσι ώστε να γίνει περισσότερο εύκολη η επιλογή του κατάλληλου γλυκίσματος προς μείωση της πιθανότητας αύξησης του σωματικού βάρους, λόγω λανθασμένης εκτίμησης της ενεργειακής αξίας του εδέσματος και, συνεπώς, υπερβολική ενεργειακή πρόσληψη.

Μελομακάρονα

Το γλύκισμα αυτό είναι νηστίσιμο καθώς, δεν περιέχει προϊόντα ζωϊκής προέλευσης, ενώ ταυτόχρονα είναι πτωχό σε κορεσμένα και πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Τα συστατικά που χρησιμοποιούνται στις περισσότερες συνταγές περιλαμβάνουν νερό, ζάχαρη, μέλι, στικ κανέλας, γαρίφαλα, πορτοκάλι, σπορέλαιο, ελαιόλαδο, μοσχοκάρυδο, σόδα, αλεύρι, σιμιγδάλι. Παρόλα αυτά, η ποικιλομορφία της αναλογίας των προστιθέμενων υλικών οδηγεί σε μια αντίστοιχη ποικιλομορφία του εύρους ενεργειακής απόδοσης μιας μερίδας μελομακάρονων. Εάν αναλογιστούμε ότι, 1 κ.σ. ελαιόλαδο ή σπορέλαιο αποδίδει 135 θερμίδες, μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε ότι, μια συνταγή με 2-3 κ.σ. περισσότερο ελαιόλαδο θα αποδώσει περισσότερη ενέργεια ανά μερίδα τροφίμου. Επομένως, το ενεργειακό εύρος μιας μερίδας μελομακάρονων (κομμάτι των 30-35 γραμμαρίων) υπολογίζεται σε 120-200 θερμίδες. Ενδεικτικά, η μέση θρεπτική αξία των μελομακάρονων, ανά μερίδα 30 γραμμαρίων, παρατίθεται στον Πίνακα 1.

Πίνακας 1. Μέση θρεπτική αξία μελομακάρονων (μερίδα: κομμάτι 30 γραμμαρίων)

Κουραμπιέδες

Οφείλουν την ιδιαίτερη υφή και το πλούσιο άρωμά τους στο φρέσκο βούτυρο που περιέχουν σε μεγάλη ποσότητα. Τα βασικά συστατικά τους περιλαμβάνουν αλεύρι, βούτυρο, ζάχαρη, αμύγδαλα, βανίλιες, ανθόνερο και πικραμύγδαλο. Παρόλα αυτά, η ποικιλομορφία της αναλογίας των προστιθέμενων υλικών οδηγεί σε μια αντίστοιχη ποικιλομορφία του εύρους ενεργειακής απόδοσης μιας μερίδας μελομακάρονων. Εάν αναλογιστούμε ότι, 1 κ.σ. βούτυρο αποδίδει 135 θερμίδες, μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε ότι, μια συνταγή με 2-3 κ.σ. περισσότερο βούτυρο θα αποδώσει περισσότερη ενέργεια ανά μερίδα τροφίμου. Επομένως, το ενεργειακό εύρος μιας μερίδας κουραμπιέδων (κομμάτι των 30-35 γραμμαρίων) υπολογίζεται σε 140-220 θερμίδες. Η μέση θρεπτική αξία των κουραμπιέδων, ανά μερίδα 30 γραμμαρίων, παρατίθεται στον Πίνακα 2.

Πίνακας 2. Μέση θρεπτική αξία κουραμπιέδων (μερίδα: κομμάτι 30 γραμμαρίων)

Δίπλες

Οι δίπλες είναι ένα γλύκισμα, το οποίο χαρακτηρίζεται από υψηλή ενεργειακή πυκνότητα. Γεγονός, που οφείλεται στα τηγανισμένα φύλλα ζύμης, τα οποία είναι βουτηγμένα σε σιρόπι, με αποτέλεσμα να αποτελεί μια επιλογή αρκετά πλούσια σε λιπαρά και απλά σάκχαρα. Τα συστατικά τους περιλαμβάνουν αλεύρι, αυγά, αλάτι, ελαιόλαδο, ζάχαρη, νερό, λεμόνι, κανέλα, μέλι και καρύδια. Δεδομένης της πληθώρας των συνταγών και της διαφορετικής αναλογίας προστιθέμενων υλικών, η μέση θρεπτική αξία μιας δίπλας (μερίδα: κομμάτι 25*15 εκ.) παρατίθεται στον Πίνακα 3.

Πίνακας 3. Μέση θρεπτική αξία μιας δίπλας (μερίδα: κομμάτι 25*15 εκ.)

Βασιλόπιτα

Αποτελεί βασικό επιδόρπιο του Πρωτοχρονιάτικου ρεβεγιόν ή το πρώτο πρωινό γεύμα του χρόνου, καθώς με την αλλαγή της χρονιάς το έθιμο προστάζει την κοπή της πίτας, έτσι ώστε να βρεθεί ο τυχερός του νέου έτους. Τα βασικά συστατικά (αν και στο συγκεκριμένο γλύκισμα υπάρχουν πολλές παραλλαγές) περιλαμβάνουν: βούτυρο, ζάχαρη, αλέυρι, πορτοκάλι, βανίλια, αυγά, γάλα και άλλα αρωματικά. Δεδομένης της πληθώρας των συνταγών και της διαφορετικής αναλογίας προστιθέμενων υλικών, η μέση θρεπτική αξία της βασιλόπιτας, ανά μερίδα 100 γραμμαρίων, παρατίθεται στον Πίνακα 4.

Πίνακας 4. Μέση θρεπτική αξία βασιλόπιτας (μερίδα: κομμάτι 100 γραμμαρίων)

Βάσει των προαναφερόμενων πληροφοριών, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η πλειονότητα των Χριστουγεννιάτικων γλυκισμάτων, σε ισάξιες μερίδες, διαθέτουν την ίδια, περίπου, ενεργειακή πυκνότητα. Παρόλα αυτά, τα μελομακάρονα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως μια περισσότερο υγιεινή επιλογή, συγκριτικά με τα λοιπά, καθώς έχουν χαμηλότερη περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά. Στον αντίποδα, η βασιλόπιτα αποτελεί το πλέον ενεργειακά πυκνό γλύκισμα των Χριστουγέννων, καθώς συνιστά μια εναλλακτική εκδοχή παρασκευής κέικ, το οποίο είναι περισσότερο ενεργειακά πυκνό σε σχέση με το σύνηθες. Επομένως, η προτίμηση της κατανάλωσης 1 μερίδας μελομακάρονων, έναντι της κατανάλωσης των λοιπών εορταστικών γλυκισμάτων θα μπορούσε να αποτελέσει μια καλή στρατηγική διατήρησης ανέπαφου του σωματικού βάρους, χωρίς ταυτόχρονη στέρηση των γλυκισμάτων, ιδιαίτερα κατά τις κοινωνικές εκδηλώσεις. Παρόλα αυτά, δεν συστήνεται ο αποκλεισμός των άλλων εορταστικών γλυκισμάτων, αλλά η κατανάλωση γλυκών σε λογικές ποσότητες. Για παράδειγμα, ένα μελομακάρονο θα μπορούσε να αποτελέσει το απογευματινό γεύμα, το οποίο αντικαθιστά το σύνηθες σνακ σας. Ενώ, στην περίπτωση της βασιλόπιτας, προτείνεται η κατανάλωση μιας μικρο-μερίδας (κομμάτι των 50γραμμαρίων), έτσι ώστε να περιορίσετε την πιθανότητα λήψης περιττών θερμίδων, χωρίς να περιορίσετε την πιθανότητα ανάδειξής σας στο τυχερό άτομο της νέας χρονιάς.

Δεδομένης της υφιστάμενης εορταστικής ατμόσφαιρας και της περιόδου διακοπών που ακολουθούν, η ενίσχυση της ημερήσιας φυσικής δραστηριότητας με αγαπημένες ενασχολήσεις οδηγεί σε αύξηση της ενεργειακής δαπάνης, γεγονός που βοηθά στη διατήρηση ανέπαφου του σωματικού βάρους. Προς ποσοτικοποίηση του οφέλους της άσκησης κατά τη διάρκεια των εορτών, αναφέρουμε ότι, ήπιας έντασης περπάτημα διάρκειας 30 λεπτών ισοδυναμεί με απώλεια, περίπου, 180 θερμίδων, ενεργειακή ποσότητα που θα λάβουμε με την κατανάλωση μιας μερίδας μελομακάρονων ή κουραμπιέδων. Με το συγκεκριμένο παράδειγμα, λοιπόν, καθίσταται αντιληπτό ότι μπορούμε να αποφύγουμε την πρόσληψη περίσσειας ενέργειας, χωρίς ταυτόχρονη στέρηση της απόλαυσης ενός γλυκίσματος.

Η Επιστημονική ομάδα Νutrilab
Δρ. Mπάρδης Κων/νος – Επιστημονικός Υπεύθυνος Nutrilab – Διδάκτωρ Eπιστήμης Διαιτολογίας & Διατροφής Χαροκοπείου Πανεπιστημίου - Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Αρκάνσας των ΗΠΑ – Human Performance Lab
Iωάννα Πιλάτη - Διαιτολόγος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου - Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας & Διατροφής