Ο καρκίνος του προστάτη, που εμφανίζεται κατά κύριο λόγο σε ηλικίες άνω των 50ετών, αποτελεί την πιο συχνή μορφή καρκίνου στους άνδρες των δυτικών κοινωνιών και τη δεύτερη, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα, αιτία θανάτου από νεοπλασματική νόσο. Σύμφωνα με δεδομένα που αναφέρει η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία, ευθύνεται για το 36% όλων των καρκίνων στον άνδρα και για το 13% όλων των θανάτων από καρκίνο.

Τα συμπτώματα και οι παρενέργειες της θεραπείας του καρκίνου του προστάτη μπορεί να περιλαμβάνουν πόνο, κόπωση, ουροποιητική και σεξουαλική δυσλειτουργία. Ως αποτέλεσμα, οι συγκεκριμένοι ασθενείς παρουσιάζουν έντονη ψυχική δυσφορία και αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση κατάθλιψης. Τα καταθλιπτικά συμπτώματα σε άνδρες, όμως, συχνά παραμένουν αδιάγνωστα και χωρίς θεραπεία. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι οι άνδρες δύσκολα αναζητούν βοήθεια, επειδή, παραδοσιακά, το ανδρικό φύλο χαρακτηρίζεται από συναισθηματικό έλεγχο και απουσία ευπάθειας, ενώ η κατάθλιψη συνδέεται με αδυναμία και ανεξέλεγκτη έκφραση του συναισθήματος. Η έγκαιρη ανίσχευση της κατάθλιψης κρίνεται σημαντική, αφού μια καθυστέρηση στη διάγνωσή της μειώνει τις πιθανότητες επιβίωσης από τον καρκίνο κατά 10-20%.


Όσον αφορά στην αιτιολογία του καρκίνου του προστάτη, αυτή παραμένει άγνωστη. Φαίνεται, όμως, πως ποικίλλοι παράγοντες ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη και την εξέλιξή του. Συγκεκριμένα, εμπλέκονται τόσο γενετικοί παράγοντες, όπως η παρουσία θετικού οικογενειακού ιστορικού, όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Ανάμεσα στους περιβαλλοντικούς παράγοντες, η διατροφή και η φυσική δραστηριότητα διαδραματίζουν έναν σπουδαίο ρόλο. Τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία φανερώνουν ότι οι διαφορές στη διατροφή και τον τρόπο ζωής μπορεί να ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τη μεγάλη μεταβλητότητα του ποσοστού καρκίνου του προστάτη στις διάφορες χώρες. Μάλιστα, εκτιμάται ότι το ένα τρίτο των θανάτων από καρκίνο στις ΗΠΑ μπορεί να αποδοθεί στη διατροφή που ακολουθείται κατά την ενήλικη ζωή. Είναι γεγονός πως μια ισορροπημένη διατροφή που έχει ως βάση της τα φυτικής προέλευσης τρόφιμα μπορεί να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης και τον κίνδυνο εξέλιξης του καρκίνου προστάτη. Αντίθετα, μια διατροφή που προάγει το υπέρβαρο και την παχυσαρκία και είναι πλούσια σε λίπη ζωικής προέλευσης, καθώς και σε απλά σάκχαρα, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη. Ακόμα, τα σημερινά δεδομένα μαρτυρούν πως το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για πολλούς τύπους καρκίνου. Αξίζει να αναφερθεί πως σε μια πρόσφατη μελέτη περίπου 900.000 ατόμων, η παχυσαρκία ήταν υπεύθυνη για το 14% των καρκίνων στους άνδρες και το 20% των καρκίνων στις γυναίκες, και από αυτά τα ποσοστά, οι βαρύτεροι άνδρες και γυναίκες είχαν κατά 52% και 62%, αντίστοιχα, περισσότερες πιθανότητες να καταλήξουν από τον καρκίνο.

Επιπλέον, επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι η συστηματική σωματική δραστηριότητα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο πολλών μορφών καρκίνου.

Η διαχρονικής ισχύος ιπποκράτειος ρήση, τονίζοντας την ύψιστη σημασία της πρόληψης των ασθενειών, πολύ σωστά αναφέρει «Ασφάλεια εστί το προνοείν και προλαμβάνειν. Το δε προνοείν και προλαμβάνειν κρείττον εστί του θεραπεύειν». Η Αμερικάνικη Αντικαρκινική Εταιρεία (ΑCS), αντιλαμβανόμενη τον καίριο ρόλο της πρόληψης για το πολύτιμο αγαθό της υγείας, έχει προχωρήσει στη διαμόρφωση οδηγιών, που ενημερώνονται κάθε περίπου 5 χρόνια, για τη διατροφή και την άσκηση με στόχο την πρόληψη του καρκίνου. Οι πιο πρόσφατες κατευθυντήριες γραμμές της ΑCS που δημοσιεύθηκαν τον Φεβρουάριο 2016 συστήνουν τα εξής:

• Διατηρήστε ένα υγιές σωματικό βάρος καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Το υπέρβαρο, αλλά και το ελλιποβαρές δεν είναι επιθυμητά. Σε υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα, ακόμα και μια μικρή απώλεια βάρους μπορεί να παρέχει σημαντικά οφέλη για την υγεία.
• Περιορίστε τη πρόσληψη τροφίμων και ποτών υψηλής θερμιδικής αξίας (πχ τηγανητά, μπισκότα, κέικ, γλυκά, παγωτά, ποτά, αναψυκτικά), τα οποία παρέχουν περίσσεια ενέργειας και ελάχιστες θρεπτικές ουσίες.
• Οι ενήλικες συστήνεται να πραγματοποιούν τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης ή 75 λεπτά υψηλής έντασης σωματική δραστηριότητα (ή ένα συνδυασμό αυτών) την εβδομάδα. Σε παιδιά και εφήβους συστήνεται τουλάχιστον 1 ώρα σωματικής δραστηριότητας μέτριας ή έντονης έντασης κάθε μέρα, με έντονη δραστηριότητα σε τουλάχιστον 3 ημέρες της εβδομάδας.
• Αντικαταστήστε τα επεξεργασμένα/εξευγενισμένα δημητριακά με δημητριακά ολικής αλέσεως.
• Περιορίστε τη κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος (πχ αλλαντικών) και κόκκινου κρέατος (πχ χοιρινού, βοδινού, αρνιού). Επιλέξτε άπαχα κρέατα και μικρότερες μερίδες. Να μην χρησιμοποιείτε το κρέας ως το επίκεντρο ενός γεύματος, αλλά ως δευτερεύον πιάτο. Τα όσπρια είναι ιδιαίτερα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, παρέχουν προστασία από τον καρκίνο και μπορεί να είναι μια πιο υγιεινή πηγή πρωτεϊνών από ότι το κόκκινο κρέας.
• Καταναλώνετε τουλάχιστον 2 ½ φλυτζάνια λαχανικών και φρούτων κάθε μέρα. Προτιμήστε ιδιαίτερα τα σκούρα πράσινα και πορτοκαλί λαχανικά, τα σταυρανθή λαχανικά (π.χ. λάχανο, μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών), το κρεμμύδι, το σκόρδο και τη ντομάτα.
• Οι γυναίκες μην πίνετε περισσότερο από 1 ποτό την ημέρα και οι άνδρες περισσότερο από 2 ποτά την ημέρα.
• Αποφύγετε την έκθεση σε προϊόντα καπνού.

Από ανασκόπηση μελετών προκύπτει ότι η πιστή τήρηση των καθιερωμένων κατευθυντήριων γραμμών σχετίζεται με σημαντική μείωση (10-61%) στη συνολική επίπτωση και θνησιμότητα από καρκίνο. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί πως η υγιεινή διατροφή και η άσκηση, παρόντος καρκίνου, συμβάλλουν σε ταχύτερη ανάκαμψη από τη χημειοθεραπεία, την ακτινοθεραπεία ή την ορμονοθεραπεία, βελτιώνουν τη γενική ποιότητα ζωής και βοηθούν στη μάχη κατά του καρκίνου μέσω επιβράδυνσης ή αναστολής της ανάπτυξής του, καθώς και μέσω ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Αναμφίβολα, λοιπόν, ένας υγιεινός τρόπος ζωής επηρεάζει την εκδήλωση και έκβαση ασθενειών, γι’αυτό είναι σημαντικό να ακολουθείται όσο το δυνατόν νωρίτερα στη διάρκεια της ζωής.

• Gerald Bennett and Terry A. Badger, “Depression in Men With Prostate Cancer”,  Oncology Nursing Forum 32(3):545-56, June 2005
• Yip I, Heber D, Aronson W, “Nutrition and prostate cancer”, Urologic Clinics of North America, Volume 26, Issue 2, 1 May 1999, Pages 403–411
• Heber D, William R, Ornish D, “Nutrition & Prostate Cancer:A Monograph from the CaP CURE Nutrition Project”, 1998
• Lindsay N. Kohler, David O. Garcia, Robin B. Harris, Eyal Oren, Denise J. Roe and Elizabeth T. Jacobs, “Adherence to Diet and Physical Activity Cancer Prevention Guidelines and Cancer Outcomes: A Systematic Review”, DOI: 10.1158/1055-9965.EPI-16-0121 Published 23 June 2016
• Lawrence H. Kushi et.al,“American Cancer Society guidelines on nutrition and physical activity for cancer prevention: Reducing the risk of cancer with healthy food choices and physical activity”,
• Kolonel L.N.(1996), “Nutrition and prostate cancer”, Cancer Causes & Control, Volume 7, Issue 1, pp 83–94
• Απόστολος Γ. Ρεμπελάκος, “Προστάτεψε τον Προστάτη σου”, Eλληνική Αντικαρκινική Εταιρεία
• Ledesma N, “Nutrition and Prostate Cancer”, Cancer Supportive & Survivorship Care, http://www.cancersupportivecare.com/prostatediet.html
• Lepore, Stephen J, Helgeson, Vicki S, Eton, David T, Schulz, Richard, “Improving quality of life in men with prostate cancer: A randomized controlled trial of group education interventions.”, Health Psychology, Vol 22(5), Sep 2003, 443-45
• Kim Irwin, “Men with prostate cancer and depression have lower survival rates than those who aren't depressed”, UCLA Newsroom, July 15, 2014