Οι έντονοι ρυθμοί της καθημερινότητας επιβάλουν την αποθήκευση τροφίμων και ροφημάτων σε πλαστικά σκεύη, έτσι ώστε το άτομο να ακολουθήσει ένα υγιεινό διαιτολόγιο με γεύματα που παρασκευάζει κατ’οίκον, αποφεύγοντας την κατανάλωση έτοιμων γευμάτων απ’έξω. Παρόλα αυτά, η καθημερινή χρήση πλαστικών σκευών ενδέχεται να επιφέρει αρνητικές συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία, λόγω των χημικών ουσιών που εκλύονται στα τρόφιμα. Ειδικότερα, τα πλαστικά σκεύη αποτελούνται από διάφορες χημικές ουσίες πολλές εκ των οποίων είναι επιβλαβείς για την υγεία του ανθρώπου. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες^1,2, η δισφαινόλη Α [bisphenol A (BPA)], το υπερφθορο-οκτανοϊκό οξύ [perfluorooctanoic acid (PFOA)] και η τρικλοσάνη [triclosan (TCS)] αποτελούν τρεις από τις βασικότερες χημικές ουσίες που εκλύονται από τα πλαστικά σκεύη και ενδεχομένως σχετίζονται με την μακροπρόθεσμη εμφάνιση επιπλοκών για την υγεία.

Η BPA, αποτελεί μια χημική ένωση που υπάρχει τόσο σε μεγάλο φάσμα πλαστικών αντικειμένων, όπως σε πλαστικά σκεύη και πλαστικές συσκευασίες τροφίμων. Οι αρνητικές επιδράσεις στην υγεία του ανθρώπου έχει βρεθεί ότι οφείλονται σε πρόσδεση αυτής της ουσίας στον υποδοχέα οιστρογόνων, μπλοκάρωντας με αυτόν τον τρόπο τη φυσιολογική λειτουργία της ορμόνης 17-β οιστραδιόλης.^3,4 Το αναπαραγωγικό σύστημα αποτελεί το βασικότερο αποδέκτη των πιθανών αρνητικών επιπτώσεων έκθεσης του οργανισμού στη συγκεκριμένη χημική ουσία, ενώ παράλληλα φαίνεται να σχετίζεται με αρνητική επίδραση στην ανάπτυξη του οργανισμού.^4-7 Υποστηρίζεται ότι οι συγκεντρώσεις της ΒΡΑ στις γυναίκες είναι υψηλότερες έναντι των αντρών, κατά 23%, γεγονός που αποδίδεται στην ύπαρξη διαφορετικού τρόπου με το οποίο αυτή η ουσία μεταβολίζεται στον γυναικείο οργανισμό, οδηγώντας σε συσσώρευση της ουσίας σε αυτόν. Αξίζει, επίσης, να αναφερθεί ότι η συγκέντρωση BPA είναι υψηλότερη στα παιδιά, συγκριτικά με τους ενήλικες. Το γεγονός αυτό σχετίζεται με μεγαλύτερη έκθεση των παιδιών σε συσκευασίες που περιέχουν ΒΡΑ, όπως πλαστικά σκεύη και συσκευασμένα σνακ, καθώς και στη μικρότερη επιφάνεια σώματος.^8-10 Σύμφωνα με πρόσφατη ανασκόπηση, η αυξανόμενη έκθεση του οργανισμού σε ΒΡΑ, ιδιαίτερα κατά την εφηβεία, σχετίζεται με αύξηση του κινδύνου υπογονιμότητας κατά τη μετέπειτα ενήλικη ζωή.³ Ως εκ τούτου, η αυξημένη έκθεση των έφηβων κοριτσιών στη συγκεκριμένη ουσία σχετίζεται με ενίσχυση της πιθανότητας υπογονιμότητας. Συνοψίζοντας τις πιθανές ανεπιθύμητες εκβάσεις που προκύπτουν από την έκθεση του οργανισμού σε υψηλές συγκεντρώσεις ΒΡΑ, αυτές έγκειται σε συμπεριφορικά προβλήματα, δυσλειτουργία/υπερπλασία των ωοθηκών, παχυσαρκία, επαναλαμβανόμενες αποβολές, μείωση του βάρους γέννησης των νεογνών, διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακά νοσήματα, υπέρταση, υψηλή χοληστερόλη, προβλήματα στην ηπατική και νεφρική λειτουργία, επίδραση στη γονιδιακή έκφραση και τις ορμόνες του θυρεοειδούς, όπως η θυροξίνη και η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη.^3-10

Αναφορικά με το PFOA, η συγκεκριμένη χημική ένωση χρησιμοποιείται ευρέως, σε αντικολλητικές επιστρώσεις μαγειρικών σκευών, ενώ μελέτες αναφέρουν ότι ο άνθρωπος εκτίθεται σε αυτό μέσω της διατροφής, καθώς τα τρόφιμα, όπως το κρέας και το ψάρι επιμολύνονται κατά την παρασκευή τους.¹¹Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σταδιακή πτώση της συγκέντρωσης PFOA στο πλάσμα αίματος των ατόμων, πιθανώς λόγω περιορισμού χρήσης της συγκεκριμένης ουσίας από τις βιομηχανίες.¹² Υποστηρίζεται ότι η αυξημένη έκθεση του οργανισμού στη συγκεκριμένη χημική ένωση αποφέρει το μακροπρόθεσμο κίνδυνο εμφάνισης κλινικών καταστάσεων, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, χρόνια βρογχίτιδα και άσθμα.¹³

Τέλος, η TCS βρίσκεται σε μεγάλο φάσμα προϊόντων, όπως οδοντόκρεμες, στοματικά διαλύματα, κρέμες σώματος και πλαστικά σκεύη. Σύμφωνα με μελέτες, η αυξημένη έκθεση του οργανισμού στη συγκεκριμένη χημική ένωση σχετίζεται με διαταραχή της ομοιοστασιακής λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα, γεγονός που αποτυπώνεται με μη φυσιολογικά επίπεδα θυροξίνης.^14-16 Παράλληλα, η έκθεση σε TCS έχει συσχετιστεί με μείωση των επιπέδων ορισμένων φυλετικών ορμονών, όπως η τεστοστερόνη.^17,18

Δεδομένης της πιθανής αρνητικής επίδρασης των προαναφερόμενων χημικών ουσιών, σε αυτό το σημείο παρατίθονται ορισμένες χρήσιμες συμβουλές περιορισμού έκθεσης του οργανισμού:

1. Προτιμήστε την κατανάλωση συσκευασμένων τροφίμων (π.χ. αλλαντικά σε πλαστική συσκευασία).
2. Συστήνεται αποθήκευση και ζέσταμα τροφίμων σε γυάλινα ή κεραμικά σκεύη.
3. Περιορίστε τη χρήση πλαστικών ειδών μιας χρήσης (π.χ. πιάτα, ποτήρια κ.λπ.).
4. Προσοχή στα μπουκάλια με τη σήμανση , και ,και και σε αυτά που αναγράφουν ΒPA. Αναζητήστε την ένδειξη «χωρίς BPA».
5. Χρησιμοποιείτε μια μόνο φορά τα μπουκάλια μιας χρήσης (τύπου ΡΕΤ).
6. Χρησιμοποιήστε μπουκάλια που φέρουν τη σήμανση ή
7. Αποφύγετε τις κονσέρβες και τα αλουμινένια σκεύη (π.χ. αναψυκτικά). Αντιθέτως, προτιμήστε χάρτινες ή γυάλινες συσκευασίες.
8. Τα πλαστικά σκεύη να τα πλένετε στο χέρι και όχι στο πλυντήριο πιάτων για να αποφεύγονται οι υψηλές θερμοκρασίες.

1. Karzi V, Tzatzarakis MN, Vakonaki E, Alegakis T, Katsikantami I, Sifakis S, Rizos A, Tsatsakis AM. Biomonitoring of bisphenol A, triclosan and perfluorooctanoic acid in hair samples of children and adults. Journal of Applied Toxicology. 2018.
2. Halden RU. Plastics and health risks. Annual review of public health. 2010;31:179-94.
3. Huo X, Chen D, He Y, Zhu W, Zhou W, Zhang J. Bisphenol-A and female infertility: a possible role of gene-environment interactions. International journal of environmental research and public health. 2015;12(9):11101-16.
4. Rochester JR. 2013. Bisphenol A and human health: a review of the literature. Reprod Toxicol 42:132–155.
5. Heindel JJ, Newbold RR, Bucher JR, Camacho L, Delclos KB, Lewis SM, Vanlandingham M, Churchwell MI, Twaddle NC, McLellen M, Chidambaram M. NIEHS/FDA CLARITY-BPA research program update. Reproductive Toxicology. 2015;58:33-44.
6. Qiu W, Zhao Y, Yang M, Farajzadeh M, Pan C, Wayne NL. Actions of bisphenol A and bisphenol S on the reproductive neuroendocrine system during early development in zebrafish. Endocrinology. 2015;157(2):636-47.
7. Viñas R, Watson CS. Bisphenol S disrupts estradiol-induced nongenomic signaling in a rat pituitary cell line: effects on cell functions. Environmental health perspectives. 2013 Mar;121(3):352.
8. Geens T, Aerts D, Berthot C, Bourguignon JP, Goeyens L, Lecomte P, Maghuin-Rogister G, Pironnet AM, Pussemier L, Scippo ML, Van Loco J. A review of dietary and non-dietary exposure to bisphenol-A. Food and chemical toxicology. 2012;50(10):3725-40.
9. Hoekstra EJ, Simoneau C. Release of bisphenol A from polycarbonate—a review. Critical reviews in food science and nutrition. 2013;53(4):386-402.
10. Tyl RW. Abbreviated assessment of bisphenol A toxicology literature. InSeminars in Fetal and Neonatal Medicine 2014 Jun 1 (Vol. 19, No. 3, pp. 195-202). Elsevier.
11. Tittlemier SA, Pepper K, Seymour C, Moisey J, Bronson R, Cao XL, Dabeka RW. Dietary exposure of Canadians to perfluorinated carboxylates and perfluorooctane sulfonate via consumption of meat, fish, fast foods, and food items prepared in their packaging. Journal of agricultural and food chemistry. 2007;55(8):3203-10.
12. Kato K, Wong LY, Jia LT, Kuklenyik Z, Calafat AM. Trends in exposure to polyfluoroalkyl chemicals in the US population: 1999− 2008. Environmental science & technology. 2011;45(19):8037-45.
13. Anderson-Mahoney P, Kotlerman J, Takhar H, Gray D, Dahlgren J. Self-reported health effects among community residents exposed to perfluorooctanoate. New solutions: a journal of environmental and occupational health policy. 2008;18(2):129-43.
14. Wu Y, Beland FA, Fang JL. Effect of triclosan, triclocarban, 2, 2′, 4, 4′-tetrabromodiphenyl ether, and bisphenol A on the iodide uptake, thyroid peroxidase activity, and expression of genes involved in thyroid hormone synthesis. Toxicology in Vitro. 2016;32:310-9.
15. Ley C, Pischel L, Parsonnet J. Triclosan and triclocarban exposure and thyroid function during pregnancy—A randomized intervention. Reproductive Toxicology. 2017;74:143-9.
16. Berger K, Gunier RB, Chevrier J, Calafat AM, Ye X, Eskenazi B, Harley KG. Associations of maternal exposure to triclosan, parabens, and other phenols with prenatal maternal and neonatal thyroid hormone levels. Environmental Research. 2018;165:379-86.
17. Wang CF, Tian Y. Reproductive endocrine-disrupting effects of triclosan: Population exposure, present evidence and potential mechanisms. Environmental pollution. 2015;206:195-201.
18. Scinicariello F, Buser MC. Serum testosterone concentrations and urinary bisphenol A, benzophenone-3, triclosan, and paraben levels in male and female children and adolescents: NHANES 2011–2012. Environmental health perspectives. 2016;124(12):1898.